پایگاه اطلاع رسانی موسسه برنامه ریزی راهبردی

سایتی پیرامون بررسی نقش طلاب در مقابله با تهاجم فرهنگی

پایگاه اطلاع رسانی موسسه برنامه ریزی راهبردی

سایتی پیرامون بررسی نقش طلاب در مقابله با تهاجم فرهنگی

پایگاه اطلاع رسانی موسسه برنامه ریزی راهبردی
آخرین نظرات

۱ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «معنای حق» ثبت شده است


 بحث پیرامون حکمت یک نهج البلاغه است:

 کُنْ فِی الْفِتْنَةِ کَابْنِ اللَّبُونِ  لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَبَ‏

در فتنه‏ها، چونان شتر دو ساله باش، نه پشتى دارد که سوارى دهد، و نه پستانى تا او را بدوشند. نهج البلاغة-ترجمه دشتى، ص: 625

در ادامه تحقیق تعقیبی به بررسی معنای حق می رسیم زیرا در تعریف فتنه به این رسیدیم که به این علت به آشوب های اجتماعی فتنه می گویند که اولا حق و باطل در هم آمیخته شده مثل طلایی که قبل از حرارت با ناخالصی ها در هم آمیخته شده و ثانیا سبب می شود دوستان و یاوران حقیقی از غیر حقیقی شناخته شوند

 لازم به ذکر است معنا و مفهوم تحقیق تعقیبی را قبلا توضیح داده ام که در این پست می توانید مطالعه کنید


http://tafakor.blog.ir/post/7

معنای لغوی

در تحقیق جامعی که رمضانی در مورد معنای لغوی حق انجام داده این نتیجه را گرفته است:

«روشن است از نظر لغت، معانی متعددی برای واژه «حق» به کار رفته اما از میان این معانی، معانی «مطابق با واقع بودن»، «سلطنت»، «ثبوت» و همچنین «ثابت» (که معنای وصفی دارد)، ظهور و نمود بیشتری دارد.»( معنای لغوی و اصطلاحی حق، علی رمضانی، فصلنامه معرفت حقوقی، سال اول، شماره دوم، زمستان 1390 )

 

اما این سوال به وجود می آید که خود ثبوت و ثابت بودن به چه معناست در سایر منابع توضیحات بیشتری مشاهده کردم : راغب می نویسد : اصل‏ حَقّ‏ مطابقت و یکسانى و هماهنگى و درستى است، مثل مطابقت پایه درب در حالى که در پاشنه خود با استوارى و درستى مى‏چرخد و مى‏گردد( ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوى و ادبى قرآن   ج‏1   518) . صاحب تسنیم حضرت آقای جوادی آملی اعتقاد دارد معادل آن در زبان فارسى «هستى پایدار» به کار برده مى شود; یعنى هر چیزى که از ثبات و پایدارى بهره مند باشد، حق است. (عبدالله جوادى آملى، فلسفه حقوق بشر، قم، اسراء، 1375، ص 74)

بنابراین می توان نتیجه گرفت حق از نظر لغت یعنی هستی که پایدار است و عدم در آن راه ندارد.

 

معنای اصطلاحی «حق»

اما در اصطلاح حق چه معنایی دارد .باید گفت حق، در علوم گوناگون استعمال شده . گاهی معنای آن در یک اصطلاح، با معنای آن در اصطلاحی دیگر متفاوت است. برخی از اصطلاحات حق بدین قرار است: اصطلاح فلسفی- اصطلاح حقوقی-  اصطلاح فقهی- اصطلاح اخلاقی.(برای اطلاع دقیق رجوع کنید به معنای لغوی و اصطلاحی حق، فصلنامه معرفت حقوقی شماره 2، علی رمضانی،سال اول، شماره دوم، زمستان 1390  همچنین «حقوق»، «حق» و اقسام حق، محمدمهدى کریمى نیا، معرفت شماره 70 - مهر 1382)

 

می توان این طور جمع بندی کرد :  اولاً، حق در در دو اصطلاح، «حق بودن» و «حق داشتن» به کار می رود. حق در اصطلاح اول، یعنی حق بودن که اصطلاحات فلسفی را بیشتر شامل می شود گاهی به معنای مقابل باطل، عدم، گاهی به معنای واقع یا مطابقت با واقع است یعنی بیشترهمان معنای لغوی که به آن پرداختیم.

 اما در اصطلاح دوم یعنی حق داشتن  که اصطلاحات فقهی حقوقی و اخلاقی را شامل می شود حق به نوعی امکان و جواز تصرف در اشیا و افراد به منظور تحقق مطلوبشان گفته می شود .یعنی حق  به معنای اموری اعتباری است که در ظرف اجتماع برای کسانی ثابت می شود.یعنی صاحب حق، امتیاز و سلطه لازم برای برخورداری از متعلَق حق را دارد و کسی نباید برای او ایجاد مزاحمت کند مثل حق حیات یعنی من در اجتماع حق حیات دارم و کسی نباید مزاحم استفاده من از این حق شود

 

بنابراین حق نوعی «ثبوت» است که به نفع کسی اعتبار و جعل می شود. دیگران موظف به رعایت آن در حوزه «متعلَق حق» برای فرد مذکور هستند به بیانی دیگر متعلَق حق «اختصاص» به صاحب حق دارد و دیگران اجازه ورود به آن را ندارند. یعنی اعتبار هر حقی برای کسی، اعتبار یک تکلیف را برای دیگران در پی دارد و آن تکلیف این است که در بهره برداری از متعلق حق مزاحم او نشوند.(معنای لغوی و اصطلاحی حق، فصلنامه معرفت حقوقی شماره 2، علی رمضانی،سال اول، شماره دوم، زمستان 1390  )

 

می توانیم در مورد بحث خودمان یعنی حکمت 1 نهج البلاغه  این طور جمع کنیم که حق در این حکمت عبارت است از

 اولا از نظر لغوی ثبوت و مطابق با واقع بودن یعنی حق همان حکومتی است یا دسته ای هستند که مطابق بر واقع اند یعنی انچه واقعا خداوند از نظر حکومت برای مردم در نظر گرفته است همین حکومت است یا همین دسته هستند که در واقع اجازه حکم رانی دارند

 ثانیا از حیث اعتباری یعنی آنچه که برای حاکمیت ثابت شده  یعنی حکم رانی از آن این حکومت است و دیگران در راه رسیدن این حکومت به حکم رانی نباید مزاحم او شده و مشکل تراشی کنند و به اصطلاح فتنه به راه بیاندازند .

در قسمت بعدی به شرح معنای باطل می پردازیم

صادق مولایی