پایگاه اطلاع رسانی موسسه برنامه ریزی راهبردی

سایتی پیرامون بررسی نقش طلاب در مقابله با تهاجم فرهنگی

پایگاه اطلاع رسانی موسسه برنامه ریزی راهبردی

سایتی پیرامون بررسی نقش طلاب در مقابله با تهاجم فرهنگی

پایگاه اطلاع رسانی موسسه برنامه ریزی راهبردی
آخرین نظرات

۳ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «فتنه» ثبت شده است

هنگام فتنه حق با باطل

در قسمت قبل به بررسی این موضوع پرداختیم که هنگام رویارویی دو جبهه باطل با یکدیگر باید چه کار کرد اما در این قسمت می خواهیم به این موضوع بپردازیم که  در فتنه حق و باطل چه تکلیفی دارم خیلی ساده است خودتون را در وضعیتی ببینید که امام حسین یک طرف و یزید هم طرف دیگر است شما چه کار می کنید.به غیر از جهاد و خون دادن تکلیفی هست؟؟؟

اگر قسمت های قبلی را مطالعه کرده باشید صد در صد به این نکته خواهید رسید که هرگز منظور امام علیه السلام در حکمت یک نهج البلاغه از فتنه، فتنه حق و باطل نیست به بیانی دیگر منظور امام این نبوده که اگر گروهى باطل بر ضد مؤمنان و طرفداران حق برخیزند نباید به حمایت مؤمنان حق‏ جو برخاست؛ این سخن بر خلاف صریح قرآن است که می ‏فرماید: « «فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى‏ فَقاتِلُوا الَّتى تَبْغى حَتَّى تَفى‏ءَ إِلى‏ أَمْرِ اللَّه»؛ اگر گروهى از مسلمانان بر گروه دیگرى ظلم و ستم روا داشتند (و اصلاح در میان آن دو از طریق مسالمت‏ آمیز امکان‏پذیر نشد) با جمعیت ستمگر پیکار کنید تا به سوى حق باز گردند».  حجرات، آیه 9.» پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج‏12، ص: 25

همین الان وضعیت یمن و سوریه و عراق و بحرین را در نظر بگیرید. به نظر شما ما باید فقط نظاره کنیم. حق و باطل شفاف و آشکار است.سیدی را دیدم که برای عازم شدن مردد بود و می گفت دوست دارم برای جهاد به عراق  برم سوریه نه به خاطر اینکه کمک به ظالم است (منظورش بشار اسد بود ) و بعد هم به این حکمت اشاره کرد و گفت امام می گوید در سوریه باید مثل بچه شتر باشی...من گفتم آقا سید البته من درس پس می دم ولی جبهه حق و باطل است و حکمت امام اشاره به جبهه باطل و باطل دارد. وقتی ولی امر اجازه جهاد داده چرا تردید می کنید. داعش باطل محض است هر کجا که باشد. حق هم خط مقاومت است  هر کجا باشد.

صادق مولایی

کدام فتنه

فرض کنید یک روز اسرائیل و امریکا با هم نسازند و جنگ سختی در بگیره و هر دو به دلایلی از ما کمک بخوان به نظر شما ما چه وظیفه ای داریم آیا همون وظیفه ای را داریم که هنگام جنگ شیعان مظلوم لبنان با اسرائیل در جنگ سی روزه داشتیم.؟؟؟ پس فتنه ها با هم فرق دارند

برای توضیح بیشتر باید عرض کنم  بعد از بررسی معنای باطل ، معنای حق و معنای فتنه در قسمت های قبل شما حتما حدس زده اید که ما سه نوع فتنه دارم.یک: فتنه ای که هر دو طرف آن اهل باطل هستند و دو: فتنه ای که یک طرف باطل و طرف دیگر حق است سه : فتنه ای که هر دو طرف آن اهل حق هستند

ابتدا مورد سوم را بررسی می کنیم.اگر کسی معنای حق را به درستی درک کرده باشد می فهمد که فتنه حق با حق اصلا نمی تواند وجود خارجی داشته باشد زیرا اهل حق هیچگاه به حقوق دیگران تجاوز نمی کنند و مزاحم استفاده حق افرادی از حقوق خود نمی شوند این دو طائفه سال های سال در کنار هم زندگی می کنند بدون اینکه کوچکترین تضادی بین آنها رخ دهد این البته یک تحلیل ابتدای بود اصلا فراتر از این آنها یک گروه هستند اهل حق از هم جدا نیستند که بخواهد تضاد و تعارضی بن آنها به وجود بیاید و اگر جدایی هم وجود داشته باشد این جدایی ها فقط اعتباری است مثل جدایی شیعیان لبنان از شیعیان ایران

خب می رسیم به دو فتنه ی دیگر یعنی فتنه حق با باطل و باطل با باطل

مسلما در این جا منظور امام از فتنه، فتنه ای بوده که دو طرف آن اهل باطل بوده اند. در این قسمت طرز رفتار در هنگام رخ دادن فتنه اهل باطل با باطل را بیشتر بیان می کنیم و در قسمت های بعدی به طرز رفتار در هنگام فتنه اهل حق با باطل می پردازیم.

فتنه اهل باطل با باطل

 ما نباید به هنگام‏ شورش‏هاى اهل باطل و فتنه‏ هاى ناشى از خصومت آنها با یکدیگر آلت دست این و آن بشویم؛ بلکه باید خودمان را دور نگه دارد و به هیچ یک از دو طرف که هر دو اهل باطل‏ اند کمکی نکنیم.یعنی مثل همان بچه شتر باشیم که نه پشتی دارد برای سواری نه شیری برای دوشیدن

یک نکته فرعی هم همین جا یاد آوری کنم: مکن است تفاوت بین جمله‏ «لا ظَهْرٌ فَیُرْکَبُ»و جمله‏ «وَلا ضَرْعٌ فَیُحْلَبُ» در این باشد که نه کمک‏هاى مستقیم به فتنه‏ جویان کن (مانند سوارى دادن مرکب) که خودش وارد معرکه شود و نه کمک‏هاى غیر مستقیم مانند کمک‏هاى مادى به این گروه‏ها کردن رواست شبیه شیر دادن براى تغذیه افراد. پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج‏12، ص: 26

در فتنه باطل با باطل  معمولًا هر کدام از طرفین به سراغ افراد بانفوذ و باشخصیت جامعه می ‏آیند تا از نفوذ و قدرت آنها براى کوبیدن حریف استفاده کنند. در این هنگام باید این افراد بلکه تمام افراد، خواه ضعیف باشند یا قوى نهایت مراقبت را به خرج دهند که در دام فتنه ‏گران و غوغاسالاران نیفتند مبادا دین و یا دنیاى آنها آسیب ببیند  (پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج‏12، ص: 24)


هنگام فتنه باطل با باطل گوشه گیری کنید

خب سوال : ما در این فتنه باید چه کار کنیم کجا بریم چه اقدامی انجام بدهیم ؟ به نظر می رسد  روایاتى که از ائمه هدى علیهم السلام درباره فضیلت عزلت و گوشه‏ گیرى به ما رسیده است غالباً ناظر به این‏گونه شرایط است. از جمله امام امیرالمؤمنین علیه السلام طبق آنچه در غررالحکم آمده مى ‏فرماید:

 «الْعُزْلَةُ أَفْضَلُ شِیَمِ الْأَکْیَاسِ؛ گوشه ‏گیرى برترین خصلت افراد باهوش و زیرک‏ است». « غررالحکم، ص 318، ح 7350.

در حدیث دیگرى از آن حضرت مى ‏خوانیم:  «سَلَامَةُ الدِّینِ فِی إعْتِزَالِ‏النَاسِ؛ سلامت دین انسان درکناره ‏گیرى از مردم است».  غررالحکم، ص 319، ح 7365.

در حدیث گویا و روشنى از امام صادق علیه السلام مى ‏خوانیم هنگامى از آن حضرت سؤال کردند: چرا گوشه‏ گیرى را انتخاب کرده‏ اید؟ فرمود: «فَسَدَ الزَّمَانُ وَتَغَیَّرَ الْإِخْوَانُ فَرَأَیْتُ الانْفِرَادَ أَسْکَنَ لِلْفُؤَاد؛

زمانه فاسد شده و برادران تغییر روش داده ‏اند به همین دلیل، آرامش دل را در تنهایى یافتم».

میزان الحکمه، ج 8، ماده عزلت، ح 12911.

قرآن مجید نیز اشاراتى به این معنا دارد از جمله درباره حضرت ابراهیم مى‏ خوانیم که او گروه بت‏ پرستان را مخاطب قرار داد و گفت: « «وَأَعْتَزِلُکُمْ وَما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَأَدْعُوا رَبِّی»؛ از شما و آنچه غیر از خدا مى‏ خوانید و مى ‏پرستید کناره‏گیرى مى ‏کنم و (تنها) پروردگارم را مى‏ خوانم».  مریم، آیه 48.

در داستان اصحاب کهف نیز در آیه 16 سوره «کهف» اشاره به گوشه‏ گیرى آنها از گروه فاسد و مفسد شده است.


نمونه فتنه اهل باطل با باطل

نمونه این فتنه ‏ها در صدر اسلام و قرون نخستین فراوان بوده که امامان معصوم و یارانشان همواره از آن کناره‏ گیرى می ‏کردند حتى داستان قیام ابو مسلم بر ضد بنی ‏امیه گرچه در ظاهر براى کوبیدن باطلى بود ولى در باطن براى تبدیل باطلى به باطل دیگر و حکومت بنى عباس به جاى بنی ‏امیه بود. به همین دلیل هنگامى که ابو مسلم به وسیله نامه ‏اى پیشنهاد حکومت و خلافت را به امام صادق علیه السلام کرد امام آن را نپذیرفت زیرا مى‏ دانست در پشت پرده این قیام چه اشخاصى کمین کرده ‏اند و به تعبیر دیگر امام مى‏ دانست این یک فتنه است که دو گروه باطل به جان هم افتاده ‏اند و نباید به هیچ کدام امتیازى داد. (پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج‏12، ص: 24)

جا دارد در قسمت  بعدی به ماجرای ابومسلم بیشتر بپردازیم




صادق مولایی

معنای لغوی

فتنه مـصـدر عـربـى از مـاده فـَتـن (بر وزن متن) اسـت  راغب در مفردات عقیده دارد:  «فَتن» در اصل به معناى قرار دادن طلا در کوره است تا خالص از ناخالص جدا شود .

معنای اصطلاحی فتنه

فرهنگ معین تا هفده معنا را برای فتنه بیان کرده  که عبارت اند از: 1 ـ آزمودن؛ 2 ـ گداختن سیم و زر در آتش؛ 3 ـ گمراه کردن؛ 4 ـ اختلاف کردن مردم در رأی و تدبیر؛ 5 ـ آزمایش؛ 6 ـ اختلاف در آرا؛ 7 ـ گناه ورزی؛ 8 ـ گناه؛ 9 ـ عذاب؛ 10 ـ جنگ و ستیزه؛ 11 ـ آشوب؛ 12 ـ عبرت و شگفتی؛ 13 ـ فریفته؛ 14 ـ دلداده؛ 15 ـ معشوقی که موجب آشوب شود؛ 16 و 17 ـ دو نوع درخت متفاوت.( فرهنگ معین، ج 2، صص 2485 ـ 2486)

آیت الله مکارم شیرازی فتنه را به معناى هرگونه آزمایش و امتحان و بلا و عذاب و حتى شرک و بت‏پرستى و آشوب‏هاى اجتماعى می داند و معتقدند در مورد بحث یعنی حکمت یک نهج البلاغه منظور همان آشوب‏هاى اجتماعى است . (پیام امام امیر المومنین علیه السلام، ج‏12، ص: 23)

البته به نظر می رسد استاد بزرگوار شهید مطهری روی یک اصطلاح پافشاری داشتند:  آنجا که می گویند «فتنه» در اصل به معنای آزمایش است. کلمه «فتنه» همان مفهوم امتحان و آزمایش را دارد، البته «فتنه» را از این جهت فتنه گویند که چیزی است که انسان را به خود مشغول می کند و امتحان بودنش به همین است.( آشنایی با قرآن، ج7، ص182)

در فرهنگ لغت عربی-فارسی المعانی در معنای فتنه آمده : اختلاف مردم در عقاید و آراء و آنچه که باعث جنگ میان آنان شود ، آزمایش ، گرفتارى ، عبرت گرفتن ، سختى ، عذاب ، بیمارى ، دیوانگى ، کفر و گمراهى ، رسوائى ، مال و فرزندان

برخی لغت دانان، معناهای دیگری برای فتنه ذکر کرده اند: ناسپاسی، رسوایی، دیوانگی، جادویی، بی دینی، نادانی، مصیبت، پریشانی، تجربه، ننگ، خفّت، سخن چینی، مال و فرزند. (فرهنگ بزرگ جامع نوین ترجمه ى المنجد بااضافات، ج 2، ص 1196)

باید گفت همان طوری که نویسنده کتاب فتنه از دیدگاه امام علی علیه السلام به آن اشاره کرده  بسیاری از مفاهیمی که برای فتنه گفته اند ، از مصادیق و کاربردهای فتنه است و معنای اصلی و حقیقی آن نیست. اما در میان این معناهای گوناگون، مضمون های آزمایش، آشوب، گمراهی و فریفتگی را می توان از مفاهیمی دانست که بیشتر در قالب «فتنه» به کار رفته است

فتنه در انگلیسی

معادل فتنه به انگلیسی واژه   riot   (ری یوت)است که شامل معانی همچون اجتماع و بلوا کردن ،اغتشاش ،اشوب ،فتنه ،بلوا،غوغا،داد و بیداد،عیاشى کردن ،شورش کردن است.اگر سایرلغاتی که در انگلیسی معنای شورش و اعتراض و فتنه می دهند را درباره فتنه 88 در جستجوگر ها جستجو کنید مشاهده می کنید که مطالب مرتبط را نمی آورند. اما   riot 1388    مطالب مرتبط با فتنه 1388 در ایران را نشان می دهد.

 

نقد و تحلیل

برخی این طور نتیجه گرفته اند که فتنه یک سری پدیده های اجتماعی سیاسی است که جامعه را دچار موج تلاطم می کند و در عین حال، حالت حق به جانب و فریب کارانه دارد  یا به عبارت دیگر، فتنه ترفندی سیاسی اجتماعی است که از آمیزش حق و باطل و پنهان نمودن باطل در پوسته حق با هدف اغفال و فریفتن مردم برای رسیدن به مقاصدی شوم استفاده می کند.( کالبد شکافی فتنه- جامعه شناسی شورشهای اجتماعی از دیدگاه امام علی(ع) ص24ـ 21.) اما من فکر می کنم این تعریف تعریف خوبی نیست زیرا با معنای لغوی اصلی فتنه که در پیش بیان شد مرتبط نیست.در واقع مشکل ما را حل نمی کند ما می خواهیم بدانیم چرا به آشوب های اجتماعی( با توجه به معنای لغوی فتنه)، فتنه گفته می شود.

نتیجه

  به عنوان جمع بندی من فکر می کنم به این علت به آشوب های اجتماعی فتنه می گویند که اولا حق و باطل به هم آمیخته شده و ا یکدیگر معلوم نیستند مثل وضعیتی که طلا قبل از حرارت دادن دارد که طلای خالص و ناخالص به هم آمیخته شده است ثانیا این آشوب ها سبب می شود دوستان و یاوران حقیقی از غیر حقیقی شناخته شوند همان طور که هنگام حرارت دادن طلا، طلای خالص از ناخالصی ها جدا می شود.بنابراین  تمام معانی فتنه را باید به همان مفهوم اصلی فتنه که گفته شد باز گردان زیرا این واژه با توجه به معنای اصلی اش که قرار دادن طلا در زیر فشار آتش برای خالص شدن و جدا کردن سره از ناسره است، در هر مورد که نوعی فشار و شدت وجود داشته تا چیزی خالص شود  بکار می رود.

 در پایان اضافه می کنم  فتنه به معنای خاص (بلای اجتماعی) در قرآن هم به کار رفته است.  سوره مبارکه انفال آیه  73  که در قسمت های بعدی به شرح و توضیح آن می پردازیم  «والذین کفروا بعضهم اولیا بعض الا تفعلوه تکن فتنه فی الارض و فساد کبیر» «وکافران دوستان همدیگرند اگر عمل نکنید در این سرزمین فتنه و فساد بزرگی برپا می گردد».
صادق مولایی